Đái tháo đường type 2: Nguyên nhân và các yếu tố rủi ro

Đái tháo đường type 2, là một vấn đề sức khỏe ngày càng phổ biến trên toàn cầu, đặc biệt là những người trên 45 tuổi. Bệnh lý này ảnh hưởng đến hàng triệu người và có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được kiểm soát tốt. 

Để hiểu rõ hơn về đái tháo đường type 2 là gì, nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ. Hãy cùng DiaB khám phá trong bài viết này.

Đái tháo đường type 2 là gì?

Đái tháo đường type 2 là một bệnh rối loạn chuyển hóa mãn tính, trong đó cơ thể không thể sử dụng insulin hiệu quả. Insulin là một hormone do tuyến tụy sản xuất, giúp cơ thể sử dụng glucose (đường) từ thức ăn làm năng lượng. Khi cơ thể không sử dụng insulin hiệu quả, lượng đường trong máu sẽ tăng cao, dẫn đến các biến chứng nguy hiểm. 

Đái tháo đường type 2 được chia thành hai giai đoạn: 

– Giai đoạn tiền đái tháo đường: Cơ thể vẫn sản xuất insulin, nhưng không đủ để sử dụng glucose hiệu quả. 

– Đái tháo đường type 2: Cơ thể không thể sản xuất đủ insulin hoặc các tế bào không thể sử dụng insulin một cách hiệu quả.

Theo Bộ Y tế Việt Nam, khoảng gần 5 triệu người đang mắc bệnh đái tháo đường với hơn 55% bệnh nhân hiện mắc đái tháo đường đã có biến chứng. Trong đó 34% là biến chứng về tim mạch, 39.5% có biến chứng về mắt và biến chứng về thần kinh và 24% biến chứng về thận… 

Những con số này là một điều đáng lo ngại, bởi bệnh đái tháo đường type 2 có khả năng gây ra nhiều vấn đề biến chứng nghiêm trọng. 

Mặc dù bệnh này có thể ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi, nhưng thường thấy phổ biến nhất ở người lớn, đặc biệt là ở những người trên 45 tuổi. 

Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh đái tháo đường type 2 không thể bỏ qua, bao gồm cảm giác mệt mỏi, xuất hiện dấu hiệu mất nước, vấn đề về thị lực, tần suất đi tiểu tăng cao, sụt cân đột ngột không rõ nguyên nhân, và nhiễm trùng thường xuyên. 

Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu hay triệu chứng nào từ danh sách trên, hãy tìm đến ngay bác sĩ để được tư vấn và kiểm tra sức khỏe kịp thời. Ngoài ra, bạn có thể tham gia ngay bài kiểm tra nhỏ của DiaB để kiểm tra nguy cơ mắc tiểu đường sớm nhất NGAY TẠI ĐÂY.

Tìm hiểu thêm: Top 6 các triệu chứng của bệnh tiểu đường tuýp 2 bạn cần lưu ý

Nguyên nhân gây đái tháo đường type 2? 

Có nhiều nguyên nhân gây ra đái tháo đường type 2, bao gồm: 

Thừa cân hoặc béo phì

Thừa cân hoặc béo phì là yếu tố nguy cơ chính của bệnh đái tháo đường type 2. Khi thừa cân, lượng mỡ dư thừa trong cơ thể sẽ làm tăng kháng insulin, khiến cơ thể khó sử dụng insulin hiệu quả hơn.

Tuổi tác

Tuổi tác cũng là một yếu tố nguy cơ của bệnh đái tháo đường type 2. Đái tháo đường type 2 thường gặp ở người lớn tuổi, đặc biệt là những người trên 45 tuổi. Điều này là do cơ thể trở nên kém nhạy cảm với insulin khi chúng ta già đi. 

Di truyền

Nếu gia đình bạn có tiền sử mắc bệnh đái tháo đường type 2, bạn có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Điều này là do bạn có thể thừa hưởng các gen có liên quan đến bệnh đái tháo đường type 2. Một số bệnh lý khác cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường type 2.

Lối sống

Ngoài ra, một số yếu tố lối sống cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường type 2, bao gồm: 

– Lười vận động: Lười vận động có thể làm tăng nguy cơ thừa cân hoặc béo phì, cũng như làm tăng nguy cơ kháng insulin. 

– Chế độ ăn uống không lành mạnh: Chế độ ăn uống giàu đường, chất béo bão hòa và trans fat có thể làm tăng nguy cơ thừa cân hoặc béo phì, cũng như làm tăng nguy cơ kháng insulin. 

Sức khỏe tinh thần

Các yếu tố về sức khỏe tinh thần, bao gồm căng thẳng, trầm cảm và lo lắng, có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường type 2. 

• Căng thẳng có thể dẫn đến tăng sản xuất cortisol, một loại hormone có thể làm tăng lượng đường trong máu. Căng thẳng cũng có thể khiến mọi người ăn nhiều hơn, đặc biệt là các thực phẩm giàu calo và carbohydrate. 
• Trầm cảm có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường type 2 theo nhiều cách. Người bị trầm cảm thường ít vận động hơn, ăn nhiều hơn và có nhiều khả năng béo phì. 
• Lo lắng có thể dẫn đến tăng sản xuất cortisol, giống như căng thẳng. Cortisol dư thừa có thể làm tăng lượng đường trong máu. Lo lắng cũng có thể khiến mọi người ăn nhiều hơn, đặc biệt là các thực phẩm giàu chất béo và đường.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng những người bị căng thẳng, trầm cảm hoặc lo lắng có nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường type 2 cao hơn từ 20 đến 50% so với những người không bị các vấn đề này.

Một số bệnh lý khác 

Một số bệnh lý, chẳng hạn như hội chứng buồng trứng đa nang, huyết áp cao, rối loạn lipid máu, cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường type 2. 

Bên cạnh đó, một số loại thuốc, chẳng hạn như thuốc điều trị huyết áp cao, thuốc chống trầm cảm, cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường type 2.

Chẩn đoán bệnh đái tháo đường type 2 như thế nào? 

Chẩn đoán đái tháo đường type 2 thường được dựa trên kết quả xét nghiệm máu. Một số xét nghiệm máu có thể được sử dụng để chẩn đoán bệnh đái tháo đường bao gồm: 

Xét nghiệm đường huyết lúc đói 

Xét nghiệm này được thực hiện khi bạn nhịn ăn ít nhất 8 tiếng. Nếu kết quả xét nghiệm cho thấy lượng đường huyết lúc đói trên 126 mg/dL, bạn có thể mắc bệnh đái tháo đường type 2. 

Xét nghiệm HbA1c

Xét nghiệm này đo lượng đường trong máu trung bình trong khoảng thời gian 3 tháng. Nếu kết quả xét nghiệm HbA1c trên 6,5%, bạn có thể mắc bệnh đái tháo đường type 2. 

Liệu pháp dung nạp glucose đường uống

Nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống phải được thực hiện theo hướng dẫn của Tổ chức Y tế thế giới. Bệnh nhân nhịn đói từ nửa đêm trước khi làm nghiệm pháp, dùng một lượng glucose tương đương với 75g glucose, hòa tan trong 250-300ml nước, uống trong 5 phút. Trong 3 ngày trước đó bệnh nhân cần ăn khẩu phần có khoảng 150-200 gam carbohydrate mỗi ngày.

Nếu kết quả xét nghiệm có mức đường huyết sau 1 giờ là 200 mg/dL hoặc cao hơn hoặc mức đường huyết sau 2 giờ là >= 200 mg/dL, bạn có thể mắc đái tháo đường type 2.

Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể dựa vào các triệu chứng lâm sàng để chẩn đoán đái tháo đường type 2. Một số triệu chứng phổ biến của bệnh đái tháo đường type 2 bao gồm: 

– Mệt mỏi 

– Mất nước 

– Giảm thị lực 

– Đi vệ sinh nhiều 

– Sụt cân không rõ nguyên nhân 

– Bị nhiễm trùng thường xuyên

Tìm hiểu thêm: Hướng dẫn chẩn đoán đái tháo đường theo Bộ Y Tế 2023

Những biến chứng của đái tháo đường type 2 

Dưới tác động tiêu cực của lượng đường cao trong máu, nhiều biến chứng cấp và mãn tính có thể xuất hiện, gây ảnh hưởng trực tiếp đến các cơ quan quan trọng trong cơ thể như tim, thận, và mắt.

Biến chứng cấp tính 

– Nhiễm toan ceton do tiểu đường 

Nhiễm toan ceton do đái tháo đường là một tình trạng nghiêm trọng có thể đe dọa tính mạng. Tình trạng này xảy ra khi cơ thể không sản xuất đủ insulin để sử dụng đường từ thức ăn làm năng lượng. 

Thay vào đó, cơ thể sẽ bắt đầu phân hủy chất béo để lấy năng lượng, tạo ra các chất ceton. Các chất ceton này có thể tích tụ trong máu và gây nhiễm toan. 

– Hạ đường huyết 

Hạ đường huyết là một tình trạng xảy ra khi lượng đường trong máu giảm xuống dưới mức bình thường. Hạ đường huyết có thể gây ra các triệu chứng như chóng mặt, đổ mồ hôi, run rẩy, nhức đầu, buồn nôn, lú lẫn, thậm chí hôn mê.

Trong trường hợp không được điều trị kịp thời, tình trạng có thể tiến triển đến hôn mê và nguy hiểm đến tính mạng.

– Tăng áp lực thẩm thấu do tăng đường huyết

Đây là biến chứng nghiêm trọng nhất của đái tháo đường type 2 và mang nguy cơ tử vong cao. Việc cấp cứu ngay lập tức là cực kỳ quan trọng.

Biến chứng mạn tính

Biến chứng mạn tính của đái tháo đường type 2 là những biến chứng xảy ra khi lượng đường trong máu cao trong thời gian dài. Các biến chứng mạn tính này có thể bao gồm: 

– Bệnh tim mạch: 

Đây là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở người mắc bệnh đái tháo đường type 2. Bệnh tim mạch bao gồm nhồi máu cơ tim, đột quỵ. 

– Bệnh thận: 

Bệnh thận là một biến chứng nghiêm trọng khác của bệnh đái tháo đường type 2. Bệnh thận có thể dẫn đến suy thận, phải chạy thận nhân tạo hoặc ghép thận. 

Tìm hiểu thêm: Làm gì tốt cho thận? 5 cách giúp thận khỏe khi bạn mắc đái tháo đường

– Rối loạn thị giác: 

Sự tăng đường huyết có thể gây tổn thương các mạch máu nhỏ phía sau mắt (bệnh võng mạc). Nếu không điều trị kịp thời, biến chứng mất thị lực có thể xảy ra. 

– Vấn đề về thần kinh: 

Đái tháo đường có thể ảnh hưởng đến thần kinh gây tê bì, ngứa ran, đau đớn ở bàn tay, bàn chân, cũng như các cơ quan khác trong cơ thể. Dây thần kinh bị tổn thương có thể dẫn đến biến chứng như bàn chân đái tháo đường và các rối loạn tình dục.

– Bệnh nhiễm trùng: 

Người mắc bệnh đái tháo đường type 2 có nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng cao hơn. Điều này là do lượng đường trong máu cao có thể làm suy yếu hệ thống miễn dịch.

– Trầm cảm: 

Người bệnh đái tháo đường type 2 có nguy cơ cao hơn mắc trầm cảm gấp đôi so với những người không mắc bệnh.

Những biến chứng trên đây chỉ là một phần nhỏ trong danh sách những vấn đề có thể phát triển từ đái tháo đường type 2. Việc kiểm soát bệnh và tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế là rất quan trọng để ngăn ngừa và giảm thiểu các biến chứng này.

Cách ngăn ngừa và kiểm soát đái tháo đường type 2

Có nhiều cách để ngăn ngừa và kiểm soát bệnh đái tháo đường type 2. Một số cách quan trọng nhất bao gồm: 

Giữ cân nặng hợp lý 

Thừa cân hoặc béo phì là yếu tố nguy cơ chính của đái tháo đường type 2. Nếu bạn đang thừa cân hoặc béo phì, hãy giảm cân để giảm nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường type 2. Bạn có thể giảm cân bằng cách ăn uống lành mạnh và tập thể dục thường xuyên. 

Tập thể dục thường xuyên 

Tập thể dục thường xuyên có thể giúp giảm lượng đường trong máu, cải thiện độ nhạy insulin và giảm nguy cơ mắc các biến chứng của bệnh đái tháo đường type 2. Bạn nên tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, hầu hết các ngày trong tuần. 

Có nhiều loại hình tập thể dục khác nhau phù hợp cho người bệnh đái tháo đường. Một số loại hình tập thể dục phổ biến bao gồm: 

– Tập thể dục nhịp điệu: Tập thể dục nhịp điệu là bất kỳ hoạt động nào khiến bạn di chuyển cơ thể của mình và tăng nhịp tim. Tập thể dục nhịp điệu có thể giúp giảm lượng đường trong máu, cải thiện độ nhạy insulin và giảm cân. Một số ví dụ về tập thể dục nhịp điệu bao gồm đi bộ, chạy bộ, đạp xe, bơi lội và khiêu vũ.

– Yoga: Yoga là một loại hình tập thể dục kết hợp các tư thế, bài tập thở và thiền định. Yoga có thể giúp cải thiện độ linh hoạt, cân bằng và sức mạnh. Đây cũng là bài tập có thể giúp giảm căng thẳng, điều này có thể có lợi cho bệnh đái tháo đường.

– Thiền: Thiền là một cách tập trung vào hơi thở và tâm trí của bạn. Thiền có thể giúp giảm căng thẳng, lo lắng và cải thiện chất lượng giấc ngủ.

Điều quan trọng là phải chọn các bài tập mà bạn thích và có thể duy trì. Bạn cũng nên bắt đầu từ từ và tăng dần thời gian và cường độ tập luyện theo thời gian.

Ăn uống lành mạnh 

Ăn uống lành mạnh có thể giúp giảm lượng đường trong máu, cải thiện độ nhạy insulin và giảm nguy cơ mắc các biến chứng của bệnh đái tháo đường type 2. 

– Tăng cường lượng chất xơ.

– Ăn nhiều rau quả, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và protein nạc. Rau quả, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và protein nạc là những thực phẩm lành mạnh, có thể giúp bạn kiểm soát lượng đường trong máu. 

– Hạn chế ăn đồ ngọt, đồ ăn nhanh và đồ ăn chế biến sẵn. Đồ ngọt, đồ ăn nhanh và đồ ăn chế biến sẵn thường chứa nhiều đường, chất béo bão hòa và trans fat, có thể làm tăng nguy cơ mắc đái tháo đường type 2.

– Uống nhiều nước lọc. Uống nhiều nước lọc có thể giúp bạn giữ cho cơ thể đủ nước và ngăn ngừa tình trạng mất nước.

Kiểm tra sức khỏe thường xuyên 

Nếu bạn có nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường type 2, hãy đi khám bác sĩ thường xuyên để được kiểm tra sức khỏe. Bác sĩ có thể giúp bạn phát hiện sớm bệnh đái tháo đường type 2 và bắt đầu điều trị kịp thời. 

Tham gia chương trình Thay đổi lối sống – phòng ngừa đái tháo đường tuýp 2

Bằng cách thay đổi lối sống, bạn có thể chủ động ngăn ngừa bệnh đái tháo đường type 2. Một nghiên cứu cho thấy rằng thay đổi lối sống có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường tuýp 2 ở những người bị tiền đái tháo đường đến 60%.

Cùng với đó, điều quan trọng chính là có các chuyên gia, bác sĩ chuyên khoa hướng dẫn về lối sống, ăn uống, vận động và chăm sóc sức khỏe tinh thần phù hợp với mỗi người. Điều này đảm bảo người bệnh sẽ có một hướng đi chính xác, không phải bước vào giai đoạn mãn tính và phụ thuộc vào thuốc.

Bạn có thể tham khảo chương trình Thay đổi lối sống phòng ngừa đái tháo đường tuýp 2 của DIAB.

Chương trình nhấn mạnh đến việc thay đổi lối sống khi được chẩn đoán tiền đái tháo đường. Cung cấp cho người được chẩn đoán tiền đái tháo đường các thông tin và hỗ trợ cần thiết để thay đổi lối sống, bao gồm: 

– Tư vấn dinh dưỡng từ các chuyên gia dinh dưỡng để giúp bạn xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh. 

– Tư vấn tập thể dục phù hợp với cân nặng, thể trạng của từng cá nhân từ đó xây dựng thói quen tập thể dục thường xuyên. 

Đặc biệt, bạn có thể trò chuyện, giải đáp những thắc mắc về đái tháo đường, chế độ ăn uống hay tình trạng sức khoẻ cùng các chuyên gia 24/7. 

Tham gia ngay TẠI ĐÂY.

Kết luận

Đái tháo đường type 2 là một căn bệnh nguy hiểm, có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị sớm. Nếu bạn hoặc người thân đang có những triệu chứng của bệnh như đã nêu trên, tham gia ngay chương trình Thay đổi lối sống – phòng ngừa đái tháo đường tuýp 2 của DiaB để được hỗ trợ điều trị kịp thời từ các bác sĩ và chuyên gia.