Người Việt Nam thường gọi là “Ăn Tết” và “Chơi Tết”, nên nhiều người thường có sự thoải mái trong chế độ ăn uống và sinh hoạt trong những ngày Tết. 

Với người bình thường, điều này ít gây ảnh hưởng đến sức khỏe nhưng với người đái tháo đường thì những thay đổi nhỏ về lối sống hoặc lơ là điều trị đều có nguy cơ gây rối loạn đường, khiến người bệnh bị các biến chứng nặng và phải nhập viện cấp cứu. 

Để có thể đón Tết vui vẻ và an toàn cùng gia đình, người bệnh đái tháo đường cần lưu ý 6 điều nên làm như sau:

1. Nên duy trì chế độ ăn lành mạnh:

Chế độ ăn uống đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc kiểm soát đường huyết cho người bệnh đái tháo đường, đặc biệt là trong dịp Tết với nhiều món ăn ngon nhưng lại chứa nhiều đường và tinh bột.

Vì sao cần duy trì chế độ ăn lành mạnh?

Chế độ ăn có ảnh hưởng lớn nhất đến đường huyết, và các món ăn ngày Tết thực sự là cạm bẫy với người bệnh đái tháo đường vì đều rất ngon nhưng lại có nhiều đường, nhiều tinh bột như bánh chưng, xôi gấc, bánh kẹo, mứt tết, ô mai… 

Tham khảo thêm: Đường huyết ổn định nhờ chế độ dinh dưỡng phù hợp

Ăn Tết, người đái tháo đường nên:

1. Ăn uống điều độ:

• Ăn đúng giờ, chia thành nhiều bữa nhỏ trong ngày.
• Không bỏ bữa, đặc biệt là bữa sáng.
• Ăn lượng vừa phải, không nên ăn quá no.

2. Lựa chọn thực phẩm phù hợp:

• Ưu tiên thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp (GI): rau xanh, trái cây ít ngọt, ngũ cốc nguyên hạt.
• Hạn chế thức ăn chứa nhiều đường, tinh bột trắng, chất béo bão hòa.
• Ưu tiên các món ăn được chế biến bằng phương pháp hấp, luộc, nướng thay vì chiên, xào.

3. Một số lưu ý:

• Bánh chưng, miến, cơm: chỉ nên ăn với lượng vừa phải.
• Rau xanh, xúp lơ, măng: nên ăn tăng cường để bổ sung chất xơ.
• Bánh, kẹo, sô cô la, mứt: hạn chế tối đa.
• Không ăn sát giờ đi ngủ đêm.
• Ăn đúng giờ, đủ số bữa mỗi ngày để việc uống thuốc hạ đường huyết hoặc tiêm insulin được duy trì.

Việc duy trì chế độ ăn lành mạnh trong dịp Tết giúp người bệnh đái tháo đường kiểm soát tốt đường huyết, hạn chế biến chứng và có một cái Tết vui vẻ, khỏe mạnh.

2. Nên giữ thói quen vận động, tập thể dục:

Vận động và tập thể dục đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát đường huyết, tăng cường sức khỏe và phòng ngừa biến chứng cho người bệnh đái tháo đường. Tuy nhiên, trong dịp Tết, thói quen vận động thường bị gián đoạn do nhiều yếu tố như:

• Ngồi nhiều: tiếp khách, ăn uống, du xuân…
• Ngủ nhiều: do thức khuya hoặc thời gian rảnh rỗi nhiều hơn.

Để duy trì thói quen vận động trong dịp Tết, người đái tháo đường có thể áp dụng các biện pháp sau:

• Hạn chế ngồi quá 30 phút: đứng dậy đi dạo, tập vài động tác đơn giản để cơ thể vận động.
• Duy trì thói quen làm việc nhà: nấu ăn, quét nhà, chăm cây… giúp tăng cường hoạt động thể chất.
• Đi bộ khi đi chúc Tết: vừa thăm hỏi họ hàng, vừa vận động cơ thể.
• Duy trì các thói quen tập luyện: đi bộ, chạy bộ… trừ ngày mùng 1 quá bận rộn.
• Tận dụng xu hướng ăn Tết hiện đại: dành thời gian cho nghỉ ngơi, du lịch để kết hợp vận động, tham quan.

Lợi ích của việc duy trì vận động:

• Giúp kiểm soát đường huyết hiệu quả.
• Tăng cường sức khỏe, cải thiện hệ miễn dịch.
• Phòng ngừa biến chứng tim mạch, đột quỵ.
• Giảm stress, giúp tinh thần thoải mái.

Lưu ý:

• Lựa chọn bài tập phù hợp với sức khỏe và khả năng của bản thân.
• Khởi động kỹ trước khi tập luyện.
• Bổ sung nước đầy đủ trong quá trình vận động.
• Nghe cơ thể, nghỉ ngơi khi cần thiết.

Duy trì thói quen vận động trong dịp Tết giúp người bệnh đái tháo đường kiểm soát tốt sức khỏe, tận hưởng một mùa xuân vui vẻ và an toàn.

Tham khảo thêm: Kế hoạch hoạt động thể chất giảm lượng đường trong máu hiệu quả

3. Nên tiêm và uống thuốc đầy đủ và đúng giờ

Sử dụng các thuốc đái tháo đường đầy đủ và đúng giờ là điều kiện tiên quyết để giữ đường huyết ở mức cho phép, nhờ đó tránh được các biến chứng của đái tháo đường. 

​​Tầm quan trọng của việc sử dụng thuốc đầy đủ và đúng giờ:

• Điều kiện tiên quyết để kiểm soát đường huyết: Việc sử dụng thuốc đái tháo đường đầy đủ và đúng giờ giúp giữ đường huyết ở mức cho phép, tránh biến chứng nguy hiểm.
• Nguy cơ khi quên hoặc uống thuốc không đúng giờ:
• Đường huyết tăng cao, dẫn đến biến chứng cấp tính như hôn mê do tăng áp suất thẩm thấu, nhiễm toan ceton.
• Tăng nguy cơ biến chứng mãn tính như tim mạch, đột quỵ, suy thận, mù lòa…

 

Nguyên nhân quên uống thuốc trong dịp Tết:

• Thói quen sinh hoạt thay đổi: Thức khuya, dậy muộn, giờ ăn xáo trộn.
• Mải chơi, quên mang thuốc: Đi chơi, chúc Tết, đi du lịch.

Giải pháp để đảm bảo sử dụng thuốc đầy đủ và đúng giờ:

• Duy trì thói quen sinh hoạt: Ngủ, thức dậy và ăn đúng giờ.
• Sử dụng công nghệ: Đặt lịch nhắc uống thuốc trên điện thoại.
• Chuẩn bị sẵn sàng: Mang theo thuốc đủ dùng trong ít nhất 1 ngày khi ra khỏi nhà.
• Nhắc nhở lẫn nhau: Người nhà cùng hỗ trợ người bệnh nhớ uống thuốc.

Lưu ý:

• Không chỉ thuốc đái tháo đường, các thuốc điều trị tăng huyết áp, mỡ máu, tim mạch… cũng cần sử dụng đầy đủ và đúng giờ.
• Tham khảo ý kiến bác sĩ về liều lượng và thời gian sử dụng thuốc phù hợp với tình trạng sức khỏe và chế độ sinh hoạt trong dịp Tết.

Lời khuyên:

• Tự giác và chủ động: Người bệnh cần ý thức được tầm quan trọng của việc sử dụng thuốc để tự nhắc nhở bản thân.
• Sự hỗ trợ từ gia đình: Người nhà nên quan tâm, giúp đỡ người bệnh uống thuốc đúng giờ, đặc biệt trong những ngày Tết.

Việc sử dụng thuốc đầy đủ và đúng giờ là yếu tố quan trọng giúp người bệnh đái tháo đường kiểm soát tốt sức khỏe, tận hưởng một mùa Tết vui vẻ và an toàn.

4. Nên đi ngủ đúng giờ:

Mất ngủ hoặc ngủ muộn là vấn đề thường gặp trong dịp Tết, đặc biệt là với người bệnh đái tháo đường. Tình trạng này ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và kiểm soát đường huyết của người bệnh.

Tác hại của việc thức khuya, ngủ muộn:

• Làm đường huyết cao và dao động: Khi ngủ, cơ thể tiết ra hormone giúp kiểm soát đường huyết. Thiếu ngủ khiến cơ thể thiếu hụt hormone này, dẫn đến tăng đường huyết.
• Tăng nguy cơ biến chứng: Đường huyết cao kéo dài là nguyên nhân dẫn đến các biến chứng nguy hiểm của đái tháo đường như tim mạch, đột quỵ, suy thận, mù lòa…
• Gây ra các vấn đề sức khỏe khác: Mệt mỏi, uể oải, giảm khả năng tập trung, suy giảm hệ miễn dịch…

Lợi ích của việc đi ngủ đúng giờ:

• Giúp kiểm soát đường huyết: Ngủ đủ giấc giúp cơ thể sản xuất đủ hormone kiểm soát đường huyết, giữ đường huyết ổn định.
• Tăng cường sức khỏe: Nâng cao hệ miễn dịch, giảm stress, cải thiện tâm trạng và năng lượng.
• Giảm nguy cơ biến chứng: Giúp kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ như huyết áp, cholesterol…

Lời khuyên cho người đái tháo đường:

• Trừ đêm Giao thừa, nên đi ngủ đúng giờ và thức dậy không muộn hơn ngày thường quá 1 tiếng.
• Thiết lập thói quen ngủ đều đặn: Đi ngủ và thức dậy vào cùng một giờ mỗi ngày, kể cả cuối tuần.
• Tạo môi trường ngủ thoải mái: Phòng ngủ tối, yên tĩnh, nhiệt độ mát mẻ.
• Tránh sử dụng thiết bị điện tử trước khi ngủ: Ánh sáng xanh từ màn hình điện thoại, máy tính có thể khiến bạn khó ngủ.
• Hạn chế ăn uống trước khi ngủ: Ăn quá no hoặc ăn thức ăn khó tiêu khiến bạn khó ngủ và ngủ không ngon giấc.
• Tập thể dục thường xuyên: Tuy nhiên, không nên tập thể dục quá gần giờ ngủ.
• Thư giãn trước khi ngủ: Đọc sách, nghe nhạc nhẹ nhàng giúp bạn dễ ngủ hơn.

Ngủ đủ giấc là một phần quan trọng trong việc kiểm soát đái tháo đường. Người bệnh nên đi ngủ đúng giờ và ngủ đủ giấc để bảo vệ sức khỏe và phòng ngừa biến chứng.

5. Nên đi khám hoặc liên hệ ngay với bác sĩ khi thấy mệt, sốt

Trong những ngày Tết, các bệnh viện luôn duy trì đội ngũ y tế trực để đảm bảo việc cấp cứu, khám chữa bệnh cho người dân.

Việc đi khám hoặc liên hệ với bác sĩ sớm khi có các biểu hiện bất thường giúp:

• Chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời các vấn đề sức khỏe, đặc biệt là với người bệnh đái tháo đường.
• Tránh biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống.
• Giúp người bệnh có một cái Tết vui vẻ, an toàn và khỏe mạnh.

Các trường hợp cần liên hệ ngay với bác sĩ:

• Nôn liên tục trong vòng > 6 giờ: Nguy cơ cao bị mất nước, ảnh hưởng đến cân bằng điện giải và chức năng cơ quan.
• Đường huyết cao > 15,0 mmol/L liên tục trong 24 giờ: Nguy cơ biến chứng tim mạch, đột quỵ, hôn mê do tăng đường huyết.
• Có các triệu chứng nghi ngờ bị nhiễm toan ceton:
  • Nôn
  • Đau bụng
  • Thở nhanh
  • Hơi thở có mùi hoa quả thối
  • Rối loạn ý thức
  • Nguy cơ tử vong cao nếu không được điều trị kịp thời.
• Bị ngộ độc thức ăn: Gây ra các triệu chứng như tiêu chảy, nôn mửa, đau bụng, có thể dẫn đến mất nước và rối loạn điện giải.
• Sốt: Có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng, cần được chẩn đoán và điều trị phù hợp.
• Mệt nhiều nhưng không biết nguyên nhân: Có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh lý khác nhau, cần được khám để xác định nguyên nhân và điều trị.

Lưu ý:

• Người bệnh không nên kiêng kỵ đến bệnh viện trong ngày Tết.
• Việc trì hoãn việc khám chữa bệnh có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng đến sức khỏe và tính mạng.

Lời khuyên:

• Người bệnh đái tháo đường nên tự theo dõi đường huyết tại nhà.
• Khi có bất kỳ biểu hiện bất thường nào, cần liên hệ ngay với bác sĩ điều trị hoặc đến bệnh viện để được khám và điều trị kịp thời.
• Nên chuẩn bị sẵn sàng các loại thuốc cần thiết để sử dụng trong những ngày Tết.
• Giữ liên lạc với bác sĩ điều trị để được tư vấn và hỗ trợ khi cần thiết.

6. Nên đo đường huyết thường xuyên:

Đường huyết cao là thủ phạm trực tiếp và nguy hiểm gây ra nhiều biến chứng ở người đái tháo đường. Mục tiêu đường huyết mọi người bệnh cần đạt trước các bữa ăn là từ 4,4 – 7,2 mmol/L và sau ăn là dưới 10,0 mmol/L. 

Tuy nhiên chỉ khi đường huyết rất cao (thường > 19,5 mmol/L) hoặc rất thấp (< 4,0 mmol/L) thì người bệnh mới có các triệu chứng như mệt, đái nhiều, khát nước, mà khi có các biểu hiện này thì thường bệnh đã nặng rồi. 

Vì vậy họ cần đo đường huyết mao mạch ít nhất 1-2 lần mỗi ngày, ưu tiên đo vào trước các bữa ăn cũng là trước khi uống thuốc hoặc tiêm insulin để biết đường huyết của mình có tốt không và có cần tăng hay giảm liều thuốc đái tháo đường không. 

Ngoài ra, bất cứ khi nào người bệnh đái tháo đường ăn nhiều hoặc thấy mệt, đói hay bị rối loạn tiêu hóa… thì cũng cần đo đường huyết ngay.

Hiện nay có các máy đo đường huyết liên tục (CGM) sẽ tự động cung cấp các kết quả đường huyết mỗi 1-5 phút nên rất hữu ích cho người bệnh trong việc điều chỉnh kịp thời chế độ ăn uống trong những ngày Tết.

Tham khảo thêm: Công nghệ theo dõi đường huyết liên tục, giúp người đái tháo đường kiểm soát đường huyết

Bạn có thể mua thiết bị đo đường huyết liên tục tại DiaB – nền tảng online chuyên cung cấp các giải pháp chăm sóc toàn diện cho bệnh nhân đái tháo đường.

Qua đó, chương trình tư vấn thay đổi lối sống tại cùng chuyên gia tại DiaB được tích hợp khi mua máy đo đường huyết liên tục, giúp bệnh nhân hiểu rõ hơn về bệnh đái tháo đường và làm chủ được đường huyết của bản thân.

Nếu bạn có thắc mắc về máy đo đường huyết hoặc muốn kiểm soát đường huyết hiệu quả hơn, hãy tham khảo chương trình thay đổi lối sống kết hợp với máy đo đường huyết liên tục tại  https://abbott.diab.com.vn/ 

Tham khảo:

https://nld.com.vn/suc-khoe/6-dieu-nguoi-benh-dai-thao-duong-nen-lam-trong-dip-tet-20230117114137768.htm 

https://trungtamytequan4.medinet.gov.vn/chuyen-muc/nhung-dieu-nguoi-benh-dai-thao-duong-nen-luu-y-ngay-tet-cmobile14232-137064.aspx